Zasady pracy z dzieckiem z dysleksją

Podejmując się pracy z dzieckiem w domu warto pamiętać, że żadne jednorazowe działania nie przyniosą efektów. Należy nastawić się na to, że praca ta może być żmudna i czasochłonna, zarówno dla rodzica, jak i dla dziecka. Jednakże jest to jedyny sposób, aby w sposób faktyczny wpłynąć na poprawę jakości pisania i czytania naszych dzieci. Rodzice powinni poznać istotę problemu dziecka i zrozumieć, że rodzaj trudności jakie ma nie wynika z lenistwa czy braku zdolności. Potrzebuje ono jedynie (albo aż) ukierunkowanej pomocy. Istotnym elementem każdej pracy korekcyjnej bez względu na to czy prowadzi ją specjalista czy rodzic w domu, jest poznanie mocnych dziecka i bazowanie na nich. Ponadto w dziecku należy umacniać pozytywne wartości i zainteresowania. Należy bezwzględnie wystrzegać się porównywania dziecka z innymi rówieśnikami ponieważ wbrew oczekiwaniom rodziców działa to demobilizująco. Nie można także krytykować, szydzić i ośmieszać dziecka w związku z trudności jakie prezentuje. Spowoduje to, że dziecko coraz bardziej będzie się wycofywało z tych działań, które przynoszą mu tylko porażki, a więc nie będzie chciało wykonywać żadnych dodatkowych ćwiczeń.

Wybrane sposoby treningu czytania i pisania

1. Czytanie

„Czytanie na raty”
„Czytanie na raty”, może spowodować przełamanie u ucznia obaw i niechęci do czytania oraz ułatwi kontakt z literaturą. W miłej atmosferze i obecności osoby dorosłej wzrasta zainteresowanie treścią książki i motywacja. Wywołuje się także aktywną postawę u dziecka, np. odpowiadania na pytania, komentowania tekstu. Podczas pracy z dzieckiem należy objaśniać trudne słowa czy wyrażenia, co ułatwi zrozumienie tekstu. Podczas czytania z dzieckiem na zmianę, przyspieszać można tempo czytania, co podnosi zaciekawienie jej przebiegiem. Dostosowując długość czytanego tekstu do możliwości dziecka, umożliwia się mu trening czytania i umocnienie wiary we własne siły.
Istotne jest ustalenie stałej pory czytania (codziennie 20-30 minut). Zależnie od wieku dziecka wydłużamy czas czytania, szczególnie czytania samodzielnego.

Uczeń młodszy:
1. Dziecko czytana na głos (zależnie od możliwości od jednej do kilku linijek tekstu o obojętności pół strony).
2. Dziecko czyta razem z dorosłym na głos, przy czym dorosły nieco ciszej (dwa razy więcej tekstu niż w p. 1).
3. Dorosły czyta dziecku na głos (trzy razy więcej tekstu niż w p. 1)
Dobrze, aby dziecko słuchając, jak czyta dorosły, jednocześnie śledziło tekst w książce. Warto zwrócić uwagę na ilustracje – również one mogą być okazją do rozmowy i inspiracją do narysowania własnych.
4. Dziecko czyta samo po cichu (cztery razy więcej niż w p. 1). Powtórka całego cyklu (p.1-4)
5. Streszczenie przeczytanego teksu (ustne – opowiadanie) lub dyskusja nad tekstem.

Uczeń starszy:

1. Dziecko czyta na głos (zależnie od możliwości: od pół do strony).
2. Dorosły czyta dziecku na głos (trzy razy więcej tekstu niż w p. 1).
3. Dziecko czyta samo po cichu (cztery razy więcej tekstu niż w p. 1).

Powtórzenie całego cyklu (p. 1-3).

4. Streszczeni przeczytanego tekstu: ustne w formie opowiadania lub pisemne w formie planu bądź wypracowania. Zamiast streszczenia można prowadzić dyskusję nad tekstem.
5. Podsumowanie przeczytanego rozdziału – streszczenie rozdziału i dyskusja nad wybranymi problemami.

„Audiobooki ” – płyty CD z nagraniami lektur szkolnych, które przyspieszają u uczniów proces ich czytania.
1. Słuchanie tekstu z płyty z jednoczesnym czytaniem go w książce (np. 2-3 strony).
2. Słuchanie tekstu bez czytania (kilka stron).
3. Powtórka całego cyklu (pkt 1-2).
4. Streszczenie przez dziecko przeczytanego tekstu (ustne lub pisemne) lub dyskutowanie o nim

„Czytanie w parach”
Technika do zastosowania przy dużych trudnościach z czytaniem. Wskazane jest aby odbywało się codziennie po około 10 minut. Polega na tym, że dorosły i dziecko czytają ten sam tekst jednocześnie. Osoba dorosła czyta ściszonym głosem wydłużając wyrazy. Dziecko podąża za dorosłym. Dorosły powinien modulować ton głosu w zależności od efektów – im dziecko lepiej czyta tym ciszej czyta dorosły.

2. Pisanie

„Dyktando z komentarzem ortograficznym”
Aby móc zastosować tę metodę zasad pisowni ortograficznej muszą być utrwalone.
Kolejnym zadaniem ćwiczenia jest wytworzenie nawyku dokładnego sprawdzania i poprawiania każdej pracy pisemnej.

Punkt 1. Umowa
Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie prowadzić ćwiczenie w oparciu o pisanie z pamięci, obejmujące zawsze tylko trzy zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.
Punkt 2. Wybór tekstu
Zaznacz w książce dziecka trzy zdania i przeczytaj na głos pierwsze z nich.
Punkt 3. Komentarz ortograficzny
Dziecko jeszcze raz czyta zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni, poszukuje uzasadnienia pisowni), następnie powtarza zdanie z pamięci.
Punkt 4. Zapisywanie
Dziecko zapisuje zdanie z pamięci (podobnie postępuje z następnymi).
Punkt 5. Kontrola 1 – dziecko
Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst.
Punkt 6. Kontrola 2 – dorosły
Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy podaje ich liczbę.
Punkt 7. Kontrola 3 – dziecko
Dziecko ponownie sprawdza tekst, korzystając ze słownika ortograficznego.
Punkt 8. Kontrola 4 – dorosły
Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeśli nadal są błędy, wskazuje tekst – wzór, z którego dyktował.
Punkt 9. Kontrola 5 – dziecko
Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.
Punkt 10. Poprawa
Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

A. Czarnecka
opracowano na podstawie: M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M.Rożyńska „Uczeń z dysleksją w domu” OPERON, Gdynia 2014