Najczęstsze wady wymowy
O wadach wymowy mówimy wtedy, gdy odbiega ona od normy fonetycznej ogólnie przyjętej w danym języku. Zaburzenia te obejmują szeroką gamę odchyleń od tej normy, poczynając od drobnych nieprawidłowości w realizacji poszczególnych głosek , kończąc na ciężkich wadach, które utrudniają kontakt z otoczeniem i skutkują złym przystosowaniem się jednostki do życia w społeczeństwie.
Należy zaznaczyć, że do wad wymowy nie zaliczamy cech wymowy dziecięcej, które są normalnym przejawem niedojrzałości, gdyż rozwój mowy powinien się zakończyć w 6-7 roku życia. Ale to co może być normą rozwojową dla 3-4 latka będzie już wadą wymową dla 5-6 latka.
Pewne odchylenia od normy można zauważyć już w okresie jej kształtowania się. I są to:
- Seplenienie boczne czy międzyzębowe – zniekształcona wymowa głosek s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź u 4 latka – język z boku lub między zębami.
- Opóźniony rozwój mowy – jeśli np. 3 latek wymawia tylko pojedyncze słowa: mama, tata, baba.
W każdej chwili i na każdym etapie rozwoju dziecka, zaniepokojony rodzic może skonsultować się z logopedą.
Najczęściej spotykane wady wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym to wady artykulacyjne tzw. dyslalie czyli zamiana jednej głoski, wielu głosek, a nawet wszystkich lub niemal wszystkich głosek:
- Parasygmatyzm – np. zamiana głosek /sz, ż, cz, dż / na / s, z, c, dz / lub / ś, ź, ć, dź /
- Sygmatyzm – seplenienie międzyzębowe lub boczne – wymowa z językiem między zębami lub niesymetrycznym ułożeniem języka. Są też inne rodzaje seplenienia, dla wszystkich charakterystyczne jest nieprzyjemne brzmienie.
- Pararotacyzm – zamiana głoski / r / na / l, j, ł /.
- Rotacyzm – zniekształcona wymowa / r / np. wymowa francuska, gardłowa, policzkowa, wargowa czy języczkowa.
- Parakappacyzm i paragammacyzm – zamiana głosek / k, g / na / t, d /.
- Bezdźwięczność mowy – zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne np. woda -> fota, domek – > tomek, noga -> noka, żaba -> szapa, dzieci -> cieci itp.
- Nosowanie – zamiana wymowy głosek, które powinny być wymawiane jako ustne na nosowe i odwrotnie.
- Jąkanie – niepłynność mowy np. powtarzanie głoski lub sylaby, wydłużanie głosek .
Należy pamiętać, że nieskorygowane wady wymowy mogą mieć wpływa na dalsze życie naszych dzieci. Wady wymowy u 2-3 latków koryguje się stosunkowo szybko. Dziecku sześcioletniemu trzeba już poświęcić znacznie więcej czasu. Dziecko, które trafia do logopedy w wieku szkolnym wymaga zwykle dodatkowo reedukacji, gdyż wady mowy są na tyle utrwalone, że rzutują na jego rozwój intelektualny, funkcjonowanie w szkole i grupie rówieśników.
Drogi Rodzicu! Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy rozwój mowy Twojego dziecka przebiega harmonijnie i bez zakłóceń zapytaj logopedy. Ustalenie się wymowy powinno zakończyć się w 6-7 roku życia ale rozwój mowy nadal trwa. Uczymy się nowych wyrazów, a wypowiedzi wzbogacają się wraz ze zdobywaniem nowych doświadczeń, nabywaniem nowej wiedzy i umiejętności.
Opracowała: logopeda Patrycja Potrykus- Grochowina
Styczek I. „Logopedia”, Warszawa 1980.
Demel G. „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola”, Warszawa 1994.
Demel G. „Wady wymowy”, Warszawa 1979.
http://www.poradnikzdrowie.pl/