Rodzicu! Nauczycielu! sprawdź jak widzę.

„Widzenie jest umiejętnością, którą rozwijamy i doskonalimy całe życie”

(Mikołaj Markiewicz).

PRAWIDŁOWE WIDZENIE A NIEPOWODZENIA SZKOLNE

Wszelkie zakłócenia odbioru spostrzeżeń wzrokowych stanowią często podstawową przyczynę trudności w czytaniu i pisaniu natomiast przebieg wzrokowego spostrzegania jest zależny przede wszystkim od prawidłowej ostrości widzenia i ruchów gałek ocznych.

Podczas czytania oko wykonuje szybkie ruchy skokowe (sakadowe) z litery na literę i pozostaje tam do czasu rozpoznania danego znaku. Jest to tzw. czas fiksacji wzroku. W sytuacji, kiedy nie nastąpiła identyfikacja znaku literowego, oko wykonuje ruch wsteczny, tzw. sakadę regresywną. Ruchy wsteczne oczu znacznie wydłużają tempo czytania oraz powodują większą męczliwość oczu.

W ruchach gałek ocznych należy ocenić, czy oczy nie gubią celu i jak szybko potrafią go odnaleźć (np. linijkę tekstu), jak zachowują się przy przekraczaniu linii środkowej ciała, czy są płynne i skoordynowane.

Niedomoga konwergencji manifestuje się podwójnym widzeniem, bólami głowy i oczu. Od jej poziomu zależy ostrość widzenia z bliska.

Akomodacja z kolei to inaczej, tzw. nastawność oka, czyli zdolność aparatu optycznego oka do ostrego widzenia z różnych odległości (blisko – daleko). Problemy z akomodacją są przede wszystkim przyczyną wolnego tempa przepisywania z tablicy, pomijania drobnych elementów graficznych (np. ogonki w literach) i problemów grafomotorycznych. Dzieci z niskim zakresem akomodacji odczuwają bóle głowy i sygnalizują gorszą ostrość widzenia po dłuższej pracy wzrokowej. Takie dolegliwości sygnalizowane są przez dzieci szczególnie podczas czytania. Zdarza się że są niesłusznie bagatelizowane, zarówno przez rodziców, jak i nauczycieli.

Nie rozpoznany astygmatyzm powoduje u dziecka m.in. problemy z utrzymaniem równowagi, a także trudności w ocenie odległości. Widziane przedmioty w zależności od rodzaju astygmatyzmu ulegają deformacjom, np. w obrazie graficznym znaku plus „+”, dziecko widzi jedno ramię, pionowe lub poziome. Pojawiają się poważne problemy w koordynacji wzrokowo – ruchowej, podstawowej funkcji w nauce czytania i pisania.

Zez, zarówno zez jawny jak i ukryty, bardzo utrudnia naukę czytania i pisania. Dziecko z zezem jawnym widzi obraz podwójnie i nie ostro, nie ma prawidłowego widzenia obuocznego, co oznacza brak zdolności widzenia trójwymiarowego, tj. widzenia głębi. Dziecko takie jest nadwrażliwe na światło, ma kłopoty z samoobsługą np. z zapinaniem guzików, wiązaniem sznurowadeł, unika rysowania, wycinania i gier ruchowych ponieważ ma problemy w ocenie odległości.

Gdy zaobserwujemy u dziecka występowanie któregokolwiek z opisanych objawów, zapraszamy do konsultacji pedagogicznych oraz diagnozy i terapii funkcji wzrokowych programem „Impuls – System” na terenie Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Czerwinie.

Co powinno nas niepokoić?

Gdy dziecko:

• Przechyla głowę lub całe ciało w jedną stronę kiedy rysuje, czyta i pisze.
• Przekręca kartkę lub zeszyt w różne strony.
• Ma niski poziom uwagi i koncentracji wzrokowej.
• Ma słabą precyzję w ruchach rąk.
• Prezentuje niski poziom graficzny pisma .
• Wolno i z licznymi błędami przepisuje z tablicy.
• Podczas czytania opuszcza lub dodaje litery, zmienia końcówki wyrazów, gubi linie tekstu.
• Pisze litery w lustrzanym odbiciu lub/i myli litery o podobnym kształcie.
• Myli znaki matematyczne + i -.
• Mruży lub trze oczy.
• Często mruga.
• Wodzi nosem po książce lub zeszycie.
• Narzeka na bóle głowy (uogólnione lub skroniowe) i/lub łzawienie oczu.
• Nie może czytać w czasie jazdy samochodem lub pociągiem (odczuwa nudności).
• Źle toleruje ostre światło lub oświetlenie jarzeniowe.
• Zasłania i mruży oczy przed światłem padającym na twarz.
• Ma słaba orientację przestrzenną.
• Ma zaburzenia równowagi lub patrzy pod nogi szczególnie podczas schodzenia ze schodów (i trzyma się poręczy).
• Częste potyka się (o własne nogi) i wpada na różne przedmioty.
• Myli linijki w zeszycie .
• Ma trudności z różnicowaniem kształtów i oceną odległości.
• Zgłasza zamazywanie obrazów, podwójne widzenie.
• Szybko męczy się po dłuższym okresie koncentracji wzrokowej.
• Widać nadmierną ruchliwość lub drżenie gałek ocznych.
• Ma nierówno ustawione gałki oczne; zbieżnie lub rozbieżnie.
• Nie ma separacji ruchów oczu od ruchów głowy.

W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości dzieci kierowane są do okulisty żeby sprawdzić ostrość wzroku i wykluczyć lub/i potwierdzić tzw. wady refrakcji, tj. krótkowzroczność, dalekowzroczność lub astygmatyzm oraz do ortoptysty w celu oceny pozostałych aspektów widzenia, takich jak ustawienie i ruchy gałek ocznych, konwergencja, akomodacja, widzenie obuoczne oraz trójwymiarowe niezbędnych w nabywaniu umiejętności szkolnych.

Pamiętajmy, że dla kondycji oczu ogromne znaczenie ma długość pracy z tekstem czy obrazem. W dzisiejszych czasach rozwój technologiczny sprawia, że większość młodych ludzi zbyt dużo czasu spędza wpatrując się w ekran komputera, telefonu komórkowego itp. Należy podkreślić, że ludzkie oczy nie są stworzone do tego typu pracy i stąd właśnie pojawia się coraz więcej problemów z widzeniem. Badania przeprowadzone w szkołach podstawowych w Warszawie. w 2007 r., pokazały, że epidemią wśród uczniów jest krótkowzroczność.

mgr Magdalena Lenkiewicz – pedagog, tyflopedagog z uprawnieniami do diagnozy i terapii funkcji wzrokowych programem Impuls – System.